De Bouw van een Monumentale Ruimte

Rond het jaar 25 n.Chr. begonnen de Romeinen in Hispania met de bouw van het grootse Teatro Romano de Guadix (Granada). Een bouwwerk van 6.000 vierkante meter op de noordelijke helling van de stad. Dit indrukwekkende gebouw, ongeveer 16 meter hoog met een omtrek van 72,8 meter, omvatte een ruime, aangelegde zuilengang achter het podium. Voor deze constructie was aanzienlijk veel technisch vernuft en materialen nodig. Waaronder zandsteenblokken die van 11,5 kilometer verderop werden aangevoerd. Het theater werd versierd met zuilen, kapitelen en kroonlijsten, uitgehouwen uit lichtgekleurde zandsteen. Terwijl marmer uit de nabijgelegen Sierra de Filabres en exotischere gebieden extra allure gaven.

Structurele Uitdagingen en een Noodzakelijke Renovatie

Gebouwd op een fundament van klei en slib kreeg het theater al snel te maken met structurele problemen door de instabiele ondergrond, vooral tijdens het regenseizoen. Rond 100 n.Chr. onderging het theater een renovatie. Waarbij een nieuwe afwateringsgalerij onder de westelijke toegangsdoorgang werd aangelegd om de waterhuishouding te verbeteren. Het podium werd opgeknapt, en nieuwe fresco's sierden de frons pulpiti, de decoratieve gevel aan de voorkant van het platform.

Verval en de Laatste Voorstelling

Het theater beleefde zijn laatste voorstelling aan het einde van de tweede eeuw, toen het aan sociale betekenis verloor. Begin derde eeuw werd het onderhoud te kostbaar voor de kolonie. Dit leidde tot de verlating van het gebouw. Lokale bewoners hergebruikten het waardevolle marmer uit de orchestra (de halfronde ruimte voor het podium) voor mortel. Het gebouw raakte geleidelijk in verval, waarbij puin zich ophoopte in de kelder van het podium.

Omvorming tot een Meelmolen

Midden derde eeuw paste het theater zich aan aan de veranderende behoeften van de stad. De zuilengang achter het podium, bekend als de porticus post scaenam, werd gerenoveerd en er werd een meelmolen geïnstalleerd. Deze molen, aangedreven door een waterrad, was afhankelijk van een kanaal dat door de lengte van de porticus liep. De zijgalerijen van het theater werden omgebouwd tot woonruimtes en de tuinen werden omgevormd tot extra kamers en een kleine fontein bij de noordelijke muur.

Een Stil Verval en een Steengroeve

Aan het einde van de vierde eeuw werd het terrein grotendeels verlaten, en het kanaalsysteem stopte met functioneren. De westelijke galerij werd een mausoleum. Waarin een sarcofaag werd geplaatst, terwijl in de oostelijke galerij een ander graf werd uitgegraven. Stenen uit het theater werden geleidelijk verwijderd voor andere bouwprojecten. Waardoor het gebouw zijn oorspronkelijke pracht verloor.

Van Verlaten Theater tot Andalusische Tuin

Rond 1100 n.Chr. bedekte een hevige overstroming van de nabijgelegen Almorejo-ravijn delen van de orchestra en de fundamenten van het podium met slib. Het verlaten theater veranderde in landbouwgrond buiten de muren van de Andalusische medina. Het gaf de ruimte opnieuw een doel terwijl Guadix zich verder ontwikkelde.

Opvallende Kenmerken van het Theater van Guadix

De Scaenae Frons De achterwand van het podium, de scaenae frons, was 13 meter hoog en had twee architectonische orden van zuilen. Deze monumentale gevel, essentieel voor stabiliteit op de zachte grond, was 48,5 meter lang en 5,55 meter breed, met een stevig fundament. Drie deuren onderaan, waaronder een centrale hoofdingang (valva regia) voor acteurs, gaven toegang tot het podium. Twee zijruimten, de parascaenium, flankeerden het podium en zorgden voor een ruimtelijke verbinding tussen de zitplaatsen en het podium. Achter deze grote gevel opende een buitenste galerij zich naar de tuin voor ontspanning en bijeenkomsten.

Het Proscaenium Het podium van het theater, het proscaenium, was 37,68 meter lang en 7,5 meter breed, en werd gebouwd met houten planken over dwarsbalken. Een kleine muur, versierd met fresco's, scheidde het van de orchestra, waardoor het podium 1,4 meter hoger lag. Onder het podium bevond zich het hyposcaenium, een semi-kelder voor de theaterapparatuur en een gordijngoot. Bij een opgraving in 2008 werden hier zuilen en andere architectonische elementen gevonden, die nu te zien zijn bij de ingang van het archeologisch park.

De Orchestra De orchestra, een halfronde ruimte voor het podium, had een diameter van 19,7 meter en was gebouwd met strak passende stenen op een halve meter diep fundament van kleinere stenen om grondwater te draineren. Hoewel oorspronkelijk geplaveid met marmer, werd dit grotendeels verwijderd in de derde eeuw, waardoor alleen fragmenten overbleven. Dit gebied omvatte de proedria, zitplaatsen voor magistraten en andere eliteleden, en was toegankelijk via grote, gewelfde gangen genaamd aditus maximus.

De Cavea Het zitgedeelte van het theater, of cavea, bestond uit drie lagen: de ima, media en summa cavea. De onderste zitplaatsen (ima cavea) waren gereserveerd voor burgers, het midden voor algemene bezoekers en de bovenste laag voor niet-burgers, bezoekers en vrouwen. Een zuilengalerij bekroonde het bovenste niveau. De noordelijke heuvel bood natuurlijke ondersteuning voor de lagere zitplaatsen, terwijl de hogere lagen op een Romeinse betonnen en zandstenen basis rustten, die later werd ontmanteld voor de bouw van de islamitische stadsmuren.

De Porticus Post Scaenam Achter het podium bevond zich een aangelegde terras vijf meter lager dan het podiumniveau. Deze rechthoekige ruimte, toegankelijk via twee monumentale deuren, bood een sociale hub voor burgers en elite-evenementen. Een kanaal doorsneed de porticus, aanvankelijk ter decoratie en later om een molen aan te drijven toen de ruimte in een landelijk gebied veranderde.

Bezoek aan het Romeinse Theater van Guadix

• Openingstijden: Zondagen om 10:00 uur
• Tickets: Algemeen: €2,60, Gepensioneerden: €1,55, Groepen (25+): €2,05, Gratis voor kinderen onder de 14
  (Kaarten verkrijgbaar bij het VVV-kantoor)

Het Romeinse Theater van Guadix is een getuige van de gelaagde geschiedenis van de stad en toont een fascinerende evolutie van monumentale Romeinse architectuur naar praktische middeleeuwse herbestemming.

(c) foto en bron: teatroromanodeguadix.com